อุปธิรหิตนฺติ กามูปธิรหิตํฯ จตฺตาโร หิ อุปธี – กามูปธิ, ขนฺธูปธิ, กิเลสูปธิ, อภิสงฺขารูปธีติฯ กามาปิ ‘‘ยํ ปญฺจ กามคุเณ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ สุขํ โสมนสฺสํ, อยํ กามานํ อสฺสาโท’’ติ (ม. นิ. 1.166) เอวํ วุตฺตสฺส สุขสฺส อธิฏฺฐานภาวโต ‘‘อุปธิยติ เอตฺถ สุข’’นฺติ อิมินา วจนตฺเถน ‘‘อุปธี’’ติ วุจฺจติ, ขนฺธาปิ ขนฺธมูลกสฺส ทุกฺขสฺส อธิฏฺฐานภาวโต, กิเลสาปิ อปายทุกฺขสฺส อธิฏฺฐานภาวโต, อภิสงฺขาราปิ ภวทุกฺขสฺส อธิฏฺฐานภาวโตฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

อภิณฺหปจฺจเวกฺขิตพฺพฏฺฐานสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8-10. ลิจฺฉวิกุมารกสุตฺตาทิวณฺณนา

[58-60] อฏฺฐเม สาปเตยฺยนฺติ เอตฺถ สํ วุจฺจติ ธนํ, ตสฺส ปตีติ สปติ, ธนสามิโกฯ ตสฺส หิตาวหตฺตา สาปเตยฺยํ, ทฺรพฺยํ, ธนนฺติ อตฺโถฯ อตฺตโน รุจิวเสน คามกิจฺจํ เนตีติ คามนิโย, คามนิโยเยว คามณิโกฯ

อนฺวาย อุปนิสฺสาย ชีวนสีลา อนุชีวิโนติ อาห ‘‘เย จ เอตํ อุปนิสฺสาย ชีวนฺตี’’ติฯ เอกํ มหากุลํ นิสฺสาย ปณฺณาสมฺปิ สฏฺฐิปิ กุลานิ ชีวนฺติ, เต มนุสฺเส สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ นวมาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ

ลิจฺฉวิกุมารกสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นีวรณวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

(7) 2. สญฺญาวคฺโค

1-5. สญฺญาสุตฺตาทิวณฺณนา

[61-65] ทุติยสฺส ปฐเม ‘‘มหปฺผลา มหานิสํสา’’ติ อุภยมฺเปตํ อตฺถโต เอกํ, พฺยญฺชนเมว นานนฺติ อาห ‘‘มหปฺผลา’’ติอาทิฯ ‘‘ปญฺจิเม คหปตโย อานิสํสา’’ติอาทีสุ (อุทา. 76) อานิสํส-สทฺโท ผลปริยาโยปิ โหติ ฯ มหโต โลกุตฺตรสฺส สุขสฺส ปจฺจยา โหนฺตีติ มหานิสํสาฯ อมโตคธาติ อมตพฺภนฺตรา อมตํ อนุปฺปวิฏฺฐา นิพฺพานทิฏฺฐตฺตา, ตโต ปรํ น คจฺฉนฺติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อมตปริโยสานา’’ติฯ อมตํ ปริโยสานํ อวสานํ เอตาสนฺติ อมตปริโยสานาฯ มรณสญฺญาติ มรณานุปสฺสนาญาเณน สญฺญาฯ อาหาเร ปฏิกูลสญฺญาติ อาหารํ คมนาทิวเสน ปฏิกูลโต ปริคฺคณฺหนฺตสฺส อุปฺปนฺนสญฺญาฯ อุกฺกณฺฐิตสฺสาติ นิพฺพินฺทนฺตสฺส กตฺถจิปิ อสชฺชนฺตสฺสฯ ทุติยาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ

สญฺญาสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6-10. สาชีวสุตฺตาทิวณฺณนา

[66-70] ฉฏฺเฐ สห อาชีวนฺติ เอตฺถาติ สาชีโว, ปญฺหสฺส ปุจฺฉนํ วิสฺสชฺชนญฺจฯ เตนาห ‘‘สาชีโวติ ปญฺหปุจฺฉนญฺเจว ปญฺหวิสฺสชฺชนญฺจา’’ติอาทิฯ อภิสงฺขตนฺติ จิตํฯ สตฺตมาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ

สาชีวสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สญฺญาวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ